ระบำเทพบันเทิง

ระบำเทพบันเทิง
ชื่อ ระบำเทพบันเทิง

ประเภทการแสดง ระบำ

     ประวัติที่มา ระบำเทพบันเทิง เป็นระบำที่นายมนตรี ตราโมท สิลปินแห่งชาติ และผู้เชี่ยวชาญดุริยางคศิลป์ไทย กรมศิลปากร ประพันธ์บทร้อง และบรรจุทำนองเพลง ประกอบการแสดงละครในเรื่องอิเหนา ตอนลมหอบ กล่างถึงองค์ปะตาระกาหลา ผู้ซึ่งเป็นบรมราชอัยการของอิเหนา และบุษบา เมื่อสิ้นพระชนม์แล้ว ได้เสด็จไปอุบัติเป็นเทพราชาสถิตย์อยู่ ณ วิมาณเมฆ บนสวรรค์ มีเทพบุตร และเทพอัปสรฟ้อนรำนี้ต่อมาเรียกว่า ระบำเทพบันเทิง กรมศิลปากรจัดการแสดงให้ประชาชน ณ โรงละครศิลปากร เมื่อปี พ.ศ.๒๔๙๙ ผู้ประดิษฐ์ท่ารำ คือนางลมุล ยมะคุปต์ ผู้เชี่ยวชาญการสอนนาฏศิลป์ไทย วิทยาลัยนาฏศิลปกรมศิลปากร นางมัลลี คงประภัศร์ และนางศุภลักษณ์ ภัทรนาวิก (หม่อมครูต่วน)

      รูปแบบ และลักษณะการแสดง ระบำเทพบันเทิง เป็นระบำหมู่ของเทวดา นางฟ้า ที่มีลักษณะท่ารำเป็นการรำตีบทตามบทร้อง เพื่อถวายแด่องค์ปะตาระกาหลา ซึ่งเป็นการรำที่มีความงดงามในลักษณะของการรำคู่ รวมทั้งการใช้ท่าเกี้ยวพาราสีระหว่างพระ และนาง มีการแปรแถวในรูปแบบต่าง ๆ เช่น แถวปากพนัง แถววงกลม และแถวเฉียง เป็นต้น

การรำแบ่งเป็นขั้นตอนต่าง ๆ ได้ดังนี้

      ขั้นตอนที่ ๑ รำออกตามทำนองเพลงแขกเชิญเจ้า

      ขั้นตอนที่ ๒ รำตีบทความหมายของบทร้อง

      ขั้นตอนที่ ๓ รำเข้าตามทำนองเพลงยะวาเร็ว

      ดนตรี และเพลงที่ใช้ประกอบการแสดง
ใช้วงปี่พาทย์ไม้นวม เพลงที่ใช้บรรเลงประกอบการแสดง ได้แก่ เพลงแขกเชิญเจ้า และเพลงยะวาเร็ว    

   

      เครื่องแต่งกาย
ผู้แสดงแต่งกายยืนเครื่อง พระสวมเสื้อแขนสั้น ศิราภรณ์ชฎายอดชัย นางศิราภารณ์มงกุฏกษัตรีย์



 

  

 บทร้องระบำเทพบันเทิง

- ปี่พาทย์ทำเพลงส่วนนำของเพลงแขกเชิญเจ้า -

- ร้องเพลงแขกเชิญเจ้า -

เหล่าข้อพระบาท

ขอฟ้อนกราย

บำเรอปิ่นอมร

ผู้ทรงพระคุณ

เพื่อเทวบดี

เถลิงเทพสีมา ขอวโรกาส เทวฤทธิ์อดิศร

รำร่ายถวายกร

ปะตาระกาหลา

ยิ่งบุญบารมี

สุขสมรมยา

พิมามสำราญฤทัย

- สร้อย -

สรุศักดิ์ประสิทธิ์

ทรงสราญพระกาย

ถวายอินทรีย์

ถวายดวงตา

ถ้อยคำอำไพ

ถวายดวงจิต

ที่ทรงการุณย์

ถวายชีวัน สุรฤทธิ์กำจาย

ทรงสบายพระทัย

ต่างมาลีบูชา

ต่างประทีปจำรัสไข

ต่างธูปหอมจุณจันทน์

อัญชลิตวรคุณ

ผองเข้ามาแต่บรรพ์

รองบาทจนบรรลัย

- สร้อย -

- ร้องเพลงยะวาเร็ว - 

ร่วมกันร้องทำนองลำนำ (ซ้ำ) มาฟ้อนมารำให้รื่นเริงใจ (ซ้ำ) ให้พร้อมให้ เพรียงเรียงระดับ เปลี่ยนสับท่วงทีหนีไล่

เวียนไป

อัปสรฟ้อนส่าย

ฝ่ายฝูงเทวดา

เข้าทอดสนิท

ผูกพัน ผูกพัน สุขเกษม ได้จังหวะกัน

กรีดกรายออกมา

ทำท่ากางกั้น (ซ้ำ)

ไม่บิดไม่ผัน (ซ้ำ)

ปลื้มเปรม ปลื้มเปรม ปรีดา

- ปีพาทย์ทำเพลงยะวาเร็ว -